लेसर सुरक्षा समजून घेणे: लेसर संरक्षणासाठी आवश्यक ज्ञान

हानिकारक लेझर वर्गीकरण

लेसर मानवी डोळे आणि त्वचेच्या संभाव्य हानीच्या आधारे वर्गीकृत केले जातात. अदृश्य रेडिएशन (सेमीकंडक्टर लेसर आणि सीओ 2 लेसरसह) उत्सर्जित करणारे औद्योगिक उच्च-शक्ती लेसर महत्त्वपूर्ण जोखीम निर्माण करतात. सुरक्षा मानकांसह सर्व लेसर सिस्टमचे वर्गीकरण कराफायबर लेसरआउटपुट बहुतेक वेळा वर्ग 4 म्हणून रेट केलेले असतात, जे उच्च जोखीम पातळी दर्शवितात. खालील सामग्रीमध्ये आम्ही वर्ग 1 ते वर्ग 4 पर्यंत लेसर सुरक्षा वर्गीकरणाबद्दल चर्चा करू.

वर्ग 1 लेसर उत्पादन

सामान्य परिस्थितीत वापरण्यासाठी आणि पाहण्यासाठी प्रत्येकासाठी एक वर्ग 1 लेसर सुरक्षित मानला जातो. याचा अर्थ असा की अशा लेसरला थेट किंवा दुर्बिणी किंवा सूक्ष्मदर्शकासारख्या सामान्य भिंग साधनांद्वारे पाहून आपल्याला दुखापत होणार नाही. लेसर लाइट स्पॉट किती मोठा आहे आणि सुरक्षितपणे पाहण्यासाठी आपण किती दूर असावे याविषयी विशिष्ट नियमांचा वापर करून सुरक्षा मानके हे तपासतात. परंतु, हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे की काही वर्ग 1 लेसर अजूनही धोकादायक असू शकतात जर आपण त्याकडे अत्यंत शक्तिशाली भिंग चष्माद्वारे पाहिले तर हे नेहमीपेक्षा जास्त लेसर लाइट गोळा करू शकतात. कधीकधी, सीडी किंवा डीव्हीडी प्लेयर्स सारख्या उत्पादनांना वर्ग 1 म्हणून चिन्हांकित केले जाते कारण त्यांच्याकडे आत एक मजबूत लेसर आहे, परंतु असे केले गेले आहे की नियमित वापरादरम्यान कोणताही हानिकारक प्रकाश बाहेर पडू शकत नाही.

आमचा वर्ग 1 लेसर:एर्बियम डोप्ड ग्लास लेसर, L1535 रेंजफाइंडर मॉड्यूल

वर्ग 1 मीटर लेसर उत्पादन

एक वर्ग 1 एम लेसर सामान्यत: सुरक्षित असतो आणि सामान्य वापराखाली आपल्या डोळ्यांना हानी पोहोचवणार नाही, याचा अर्थ असा की आपण विशेष संरक्षणाशिवाय याचा वापर करू शकता. तथापि, आपण लेसरकडे पाहण्यासाठी मायक्रोस्कोप किंवा दुर्बिणीसारख्या साधनांचा वापर केल्यास हे बदलते. ही साधने लेसर बीमवर लक्ष केंद्रित करू शकतात आणि जे सुरक्षित मानल्या जातात त्यापेक्षा मजबूत बनवू शकतात. वर्ग 1 एम लेसरमध्ये बीम असतात जे एकतर खूप रुंद किंवा पसरलेले असतात. सामान्यत: जेव्हा या लेसरचा प्रकाश थेट आपल्या डोळ्यात प्रवेश करतो तेव्हा सुरक्षित पातळीच्या पलीकडे जात नाही. परंतु आपण मॅग्निफाइंग ऑप्टिक्स वापरत असल्यास, ते आपल्या डोळ्यात अधिक प्रकाश गोळा करू शकतात, संभाव्यत: जोखीम तयार करतात. म्हणून, वर्ग 1 एम लेसरचा थेट प्रकाश सुरक्षित असताना, विशिष्ट ऑप्टिक्ससह त्याचा वापर केल्यास उच्च-जोखीम वर्ग 3 बी लेसरसारखेच धोकादायक बनू शकते.

वर्ग 2 लेसर उत्पादन

वर्ग 2 लेसर वापरासाठी सुरक्षित आहे कारण तो अशा प्रकारे कार्य करतो की जर कोणी चुकून लेसरमध्ये डोकावत असेल तर चमकण्याची त्यांची नैसर्गिक प्रतिक्रिया किंवा चमकदार दिवे दूर नजर टाकण्याची त्यांची नैसर्गिक प्रतिक्रिया त्यांचे संरक्षण करेल. ही संरक्षण यंत्रणा 0.25 सेकंदांपर्यंतच्या प्रदर्शनासाठी कार्य करते. हे लेझर केवळ दृश्यमान स्पेक्ट्रममध्ये आहेत, जे तरंगलांबीमध्ये 400 ते 700 नॅनोमीटर दरम्यान आहेत. जर त्यांनी सतत प्रकाश सोडला तर त्यांच्याकडे 1 मिलिवॅट (मेगावॅट) ची उर्जा मर्यादा आहे. जर त्यांनी एका वेळी 0.25 सेकंदांपेक्षा कमी वेळ प्रकाश सोडला असेल किंवा त्यांचा प्रकाश केंद्रित नसेल तर ते अधिक शक्तिशाली ठरू शकतात. तथापि, जाणीवपूर्वक डोळे मिचकावणे किंवा लेसरपासून दूर न पाहणेमुळे डोळ्याचे नुकसान होऊ शकते. काही लेसर पॉईंटर्स आणि अंतर मोजण्याचे साधने सारखी साधने वर्ग 2 लेसर वापरतात.

वर्ग 2 एम लेसर उत्पादन

आपल्या नैसर्गिक ब्लिंक रिफ्लेक्समुळे सामान्यत: आपल्या डोळ्यांसाठी एक वर्ग 2 एम लेसर सुरक्षित मानला जातो, ज्यामुळे आपल्याला जास्त काळ चमकदार दिवे पाहणे टाळण्यास मदत होते. वर्ग 1 एम प्रमाणेच या प्रकारचे लेसर प्रकाश उत्सर्जित करतो जो एकतर खूप रुंद आहे किंवा द्रुतपणे पसरतो, वर्ग 2 च्या मानकांनुसार, विद्यार्थ्यांद्वारे डोळ्यात प्रवेश करणार्‍या लेसर लाइटची मात्रा मर्यादित करते. तथापि, आपण लेसर पाहण्यासाठी चष्मा किंवा दुर्बिणीसारखे कोणतेही ऑप्टिकल डिव्हाइस वापरत नसल्यासच ही सुरक्षा लागू होते. आपण अशी साधने वापरत असल्यास, ते लेसर लाइटवर लक्ष केंद्रित करू शकतात आणि संभाव्यत: आपल्या डोळ्यांपर्यंत जोखीम वाढवू शकतात.

वर्ग 3 आर लेसर उत्पादन

वर्ग 3 आर लेसरला काळजीपूर्वक हाताळण्याची आवश्यकता असते कारण ते तुलनेने सुरक्षित असताना थेट तुळईकडे पाहणे धोकादायक असू शकते. या प्रकारचे लेसर पूर्णपणे सुरक्षित मानले जाण्यापेक्षा अधिक प्रकाश उत्सर्जित करू शकते, परंतु जर आपण सावध असाल तर दुखापत होण्याची शक्यता अद्याप कमी मानली जाते. आपण पाहू शकता अशा लेसरसाठी (दृश्यमान प्रकाश स्पेक्ट्रममध्ये), वर्ग 3 आर लेसर 5 मिलिवाट्स (मेगावॅट) च्या जास्तीत जास्त उर्जा उत्पादनापुरते मर्यादित आहेत. इतर तरंगलांबीच्या लेसरसाठी आणि स्पंदित लेसरसाठी वेगवेगळ्या सुरक्षा मर्यादा आहेत, जे विशिष्ट परिस्थितीत उच्च आउटपुटला परवानगी देऊ शकतात. वर्ग 3 आर लेसर सुरक्षितपणे वापरण्याची गुरुकिल्ली म्हणजे थेट तुळई पाहणे टाळणे आणि प्रदान केलेल्या कोणत्याही सुरक्षिततेच्या सूचनांचे अनुसरण करणे.

वर्ग 3 बी लेसर उत्पादन

वर्ग 3 बी लेसर डोळा थेट डोळा मारल्यास धोकादायक ठरू शकतो, परंतु जर लेसर लाइट कागदासारख्या खडबडीत पृष्ठभागावर उडी मारत असेल तर ते हानिकारक नाही. एका विशिष्ट श्रेणीत कार्यरत असलेल्या सतत बीम लेसरसाठी (315 नॅनोमीटरपासून दूरच्या अवरक्त पर्यंत), जास्तीत जास्त परवानगी असलेली शक्ती अर्धा वॅट (0.5 डब्ल्यू) आहे. दृश्यमान प्रकाश श्रेणीत (400 ते 700 नॅनोमीटर) नाडी चालू आणि बंद असलेल्या लेसरसाठी, ते प्रति नाडी 30 मिलीजोल्स (एमजे) पेक्षा जास्त नसावेत. इतर प्रकारच्या लेसरसाठी आणि अगदी लहान डाळींसाठी भिन्न नियम अस्तित्त्वात आहेत. वर्ग 3 बी लेसर वापरताना, आपले डोळे सुरक्षित ठेवण्यासाठी आपल्याला सहसा संरक्षणात्मक चष्मा घालण्याची आवश्यकता असते. या लेसरला अपघाती वापर रोखण्यासाठी की स्विच आणि सेफ्टी लॉक देखील असणे आवश्यक आहे. जरी सीडी आणि डीव्हीडी लेखक सारख्या उपकरणांमध्ये वर्ग 3 बी लेसर आढळले असले तरी, ही उपकरणे वर्ग 1 मानली जातात कारण लेसर आत आहे आणि सुटू शकत नाही.

वर्ग 4 लेसर उत्पादन

वर्ग 4 लेसर हा सर्वात शक्तिशाली आणि धोकादायक प्रकार आहे. ते वर्ग 3 बी लेसरपेक्षा अधिक मजबूत आहेत आणि त्वचेला जाळणे किंवा तुळईच्या कोणत्याही प्रदर्शनामुळे डोळ्याच्या कायमस्वरुपी नुकसानास कारणीभूत ठरू शकते, थेट, प्रतिबिंबित किंवा विखुरलेले. हे लेसर ज्वलनशील काहीतरी दाबा तर आगही सुरू करू शकतात. या जोखमीमुळे, वर्ग 4 लेसरला की स्विच आणि सेफ्टी लॉकसह कठोर सुरक्षा वैशिष्ट्ये आवश्यक आहेत. ते सामान्यतः औद्योगिक, वैज्ञानिक, सैन्य आणि वैद्यकीय सेटिंग्जमध्ये वापरले जातात. वैद्यकीय लेसरसाठी, डोळ्याचे धोके टाळण्यासाठी सुरक्षिततेचे अंतर आणि क्षेत्राविषयी जागरूक असणे महत्त्वपूर्ण आहे. अपघात रोखण्यासाठी बीम व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि नियंत्रित करण्यासाठी अतिरिक्त खबरदारी आवश्यक आहे.